چرتکـه
ریشه کلمه چرتکه یونانی بوده و از کلمه abax به معنی تخته محاسبه گرفته شده است و بنا بر یافته‌های تاریخی اولین چرتکه چینی 500 سال قبل از میلاد اختراع شده است. البته مدل پیشرفته‌تر آن یعنی چرتکه‌ای که در حال حاضر از آن استفاده می‌کنیم از حدود 1300 سال بعد از میلاد مسیح در کشور چین مورد استفاده قرار گرفته است.
چرتکه ابزاری است برای محاسبه چهار عمل اصلی (جمع، تفریق، ضرب و تقسیم) در ریاضی و در حالت پیشرفته‌تر برای محاسبه کسر و ریشه مربع اعداد نیز مورد استفاده قرار گرفته است.
امروزه مغازه داران آسیایی برای محاسبات خود همچنان از چرتکه استفاده می‌کنند. از جمله کشورها می‌توان ژاپن را که یکی از بزرگ‌ترین تولید‌کنند‌گان لوازم نوین الکترونیکی است نام برد. اولین چیزی که توجه هر مسافر را در این کشور به خود جلب می‌کند، استفاده فروشند‌گان ژاپنی از "چرتکه" است. آن‌هابه کمک چرتکه و مهارت د‌ستشان به سرعت و پس از چند حرکت سریع و ماهرانه، قیمت کالاها را محاسبه کرده و به مشتری می‌گویند.
ساختار چرتکه
چرتکه استاندارد برای انجام چهار عمل اصلی ریاضی مورد استفاده قرار می‌گیرد و می‌توان از آن برای محاسبه ریشه دوم و سوم اعداد نیز استفاده کرد. چرتکه از یک قاب (از جنس چوب و یا پلاستیک) تشکیل شده که چندین میله عمودی در آن جاسازی شده است. هر یک از این میله‌ها تعدادی مهره را نگه می‌دارند که با حرکت مهره‌ها در جهت بالا و پایین میله رقم‌هایی محاسبه می‌گردد. همچنین یک میله افقی نیز فضای داخل قاب را به دو قسمت تقسیم می‌کند که به نام ردیف بالا و ردیف پایین نامیده می‌شوند.
اجزای چرتکه
برای استفاده از چرتکه، آن‌را بر روی سطح صافی مانند میز یا روی پا قرار می‌دهند و تمام مهره‌های بالا و پایین را به سمت مخالف میله افقی حرکت می‌دهند. ارزش عددی هر مهره در ردیف بالا 5 و در ردیف پایینی معادل 1 است. هنگامی که مهره‌ها به سمت میله افقی حرکت داده شوند در واقع شمرده شده‌اند.
مزایای یادگیری چرتکــه
حافظه عبارتست از: توانایی ذخیره و بازیابی اطلاعات و تجارب.
مشخص شده است که حافظه‌ای که در نیمکره چپ مغز وجود دارد بلند مدت نیست، اما تصویری که درنیمکره‌راست مغز ثبت شده برای همیشه در ذهن می‌ماند. با تحریک نیمکره راست مغز از طریق حساب ذهنی، و در ترکیب آن با هوشیاری از چشم‌ها ،گوش‌ها و دست‌ها، توانایی ذخیره وبازیابی با هم توسعه داده شده می‌شود.
بنابراین، توانایی برای حل مسائل ریاضی10رقمی تنها در چند ثانیه فقط یک موفقیت کوچک در مقایسه با آموزش واقعی ذهنی است که به منظور دست‌یابی به مهارت برای انجام محاسبات سریع انجام می‌شود.
از جمله مزایا یادگیری چرتکه می‌توان به موارد ذیل اشاره کرد:
* توسعه و استفاده از تمام مغز
* بهبود سرعت و دقت
* بهبود حافظه
* ارتقاء خلاقیت و تمرکز
* بهبود اعتماد به نفس و در نتیجه عملکرد بهتر
* قادر ساختن دانش آموزان به حل مسائل ریاضی (جمع، تفریق، ضرب و تقسیم) در زمان کوتاه
* بهبود قدرت تخیل
آلبرت انیشتن معتقد بود که تصویر سازی (تخیل) از دانش مهم‌تر است، برای اینکه تصویر سازی منبع اصلی کشف دانش است.
ما به دو دلیل پیشنهاد می کنیم فرزند شما باید کار باچرتکه را یاد بگیرد:
اول اینکه کار کردن با چرتکه مانند یک تفریح است. همچنین با کمی تمرین می‌تواند دوستانش را بامهارت‌های محاسبهای شگفت انگیز به وسیله محاسبه مقادیر ذهنی تحت تأثیر قرار دهد.
دوم ، شما می‌توانید به فرزند خود کمک کنید تا چیزهای بیشتری نسبت به مهارت‌های ریاضی بدست آورد. شما می‌توانید اعتماد به نفس فرزند خود را تقویت کنید، حس موفقیت را ایجاد نمایید، تفکر بصری را ارتقاء دهید، توانایی حل مسأله (مشکل) را افزایش دهید،خلاقیت، تمرکز و استقامت ذهنی را بهبود دهید.
عملکرد نیمکره های مغز
مغز انسان شامل نرونهایی است که تعداد آن‌ها به ده‌ها میلیون می‌رسد. این نرون‌ها در نواحی مجرای مغز که هر یک کارکردی تخصصی یافته دارد, انباشته شده‌اند. مغز از قسمت‌های متعددی ساخته شده و هشیاری , از ارتباطات بین قسمت‌های مختلف مغز حاصل می‌شود . مخ بزرگ‌ترین بخش مغز است و حدود 7/8 وزن مغز را به خود اختصاص داده است. مخ شامل دو نیمکره‌می‌باشد که از نظر شکل شبیه به هم هستند. تا مدت‌ها به نظر می‌رسید که این دو نیمکره از جهت سازماندهی و کارکرد یکسانند اما با مطالعاتی که دانشمندان انجام داده‌اند به این نتیجه رسیده‌اند که هر نیمکره مغز ویژگی خاص خود را دارد.
ویژگی‌های نیمکره راست مغز :
* سمت چپ بدن را هدایت می‌کند.
* مرکز درک تصاویر و مقررات است.
* درک رنگ و لحن صدا در این قسمت است
* قدرت تشخیص چهره‌ها را دارد.
* قدرت حل معما را دارد.
* تخیل و خواب در این ناحیه است.
* قدرت خلاقیت و کشف کردن دارد
* ویژگی‌های زنانه دارد.
* ورزش و حرکات موزون بدن در این ناحیه است.
* استعداد موسیقی در این قسمت است.
* حس لامسه و درک اشیاء به صورت سه بعدی در این قسمت است.
*جهت یابی توسط این قسمت مغز صورت می‌گیرد.
* با هنرهای نقاشی و طراحی سروکار دارد.
* مرکز احساسات و عشق و دوست داشتن دیگران است.
* ادراکات آن کل نگراست.
* قدرت نظم و طبقه بندی ندارد.
* قدرت درک ریاضیات و فلسفه را ندارد.
* مهارت مدیریت را بلد نمی‌باشد.
* خلاقیت و ذوق هنری دارد.
موانع پرورش نیمکره راست:
افکاری که مانع رشد و تکامل نیمکره راست می‌شوند عبارتند از:
* من باید همیشه جدی باشم
* حق اشتباه کردن ندارم.
* من باید عاقلانه عمل کنم و گرنه ....
* کاری که انجام می‌دهم باید خوشایند دیگران باشد.
* اگر از نتیجه‌ی کاری مطمئن نیستم نباید انجام دهم.
* همیشه دنبال رو آدم‌های موفق باشم و شیوه‌ی عمل آن‌ها را تقلید کنم.
* بر این باور باشم که آدم موفق کسی است که در انجام کارها همیشه ساده‌ترین و کوتاه‌ترین راه را برود.
راه‌های تقویت نیمکره راست:
* به مسائل به صورت کلی نگاه کنید نه جزئی .
* سؤال‌های اگر و یا آنگاه را بپرسید و پاسخ‌های متفاوت پیدا کنید.
* به خود مجال خیال بافی و فکرهای تخیلی بدهید.
* از گردش در طبیعت لذت ببرید و به اصوات و رایحه‌ها توجه کنید.
* بازی‌های فکری داشته باشید.
* یادگیری را همیشه با کشیدن شکل و طرح انجام دهید.
* نقاشی و طراحی را بیاموزید.
* رمان بخوانید و داستان را به شکل تصویر در ذهن مرور کنید.
* بیشتر نگاه و مشاهده کنید تا اینکه فقط گوش فرا دهید .
* تصویر آرزوهای خود را در آینده ببینید.
* به دنبال ارتباطات بین افراد و اشیاء و موضوعات باشید.
* بچه‌گانه فکر کنید و حس زیبا شناسی خود را تقویت کنید.
* در تحقیقات و کارها , قدرت ریسک داشته باشید.
* در رساندن مطلب به دیگران یا درس خواندن از مثال یا استعاره استفاده کنید.
* دیگران را دوست بدارید , احترام بگذارید و تشکر کنید.
ویژگی‌های نیمکره چپ مغز :
* قسمت راست بدن را کنترل می‌کند.
* ریاضیات و فلسفه را دوست دارد.
* نظم و طبقه بندی کردن را دوست دارد.
* همیشه منطقی و تحلیل گر با کارها برخورد می‌کند.
* با تنوع در زندگی مخالف است.
* مرکز بهخاطر سپردن کلمات و اعداد است.
* مرکز حرف زدن و دستور زبان و ترتیب کلمات است.
* ویژگی مردانه دارد.
* با جزئیات سرو کار دارد. از انتقاد دیگران هراسان است.
* پردازش اطلاعات وطبقه بندی را به عهده دارد. عجول است و حوصله ندارد.
* هر چیز را فقط با حرف زدن توضیح می‌دهد و قدرت توضیح مطالب با مثال و شکل را ندارد
* قدرت تخیل ندارد.
* استعداد موسیقی و نقاشی ندارد.
* قدرت خلاقیت و کشف ندارد.
موانع پرورش نیمکره چپ :
* داشتن عقاید و باورهای زیر مانع از پرورش نیمکره چپ می‌شود
* نظم داشتن در زندگی به معنای محدودیت است(آزادی یعنی نداشتن چارچوب)
* ریاضیات و این‌گونه دروس خسته کننده است و من به هر زحمتی شده نباید با آن‌ها روبرو شوم.
* توجه به جزئیات , تلف کردن وقت است.
* نوشتن مطالب در زمان مطالعه , وقت گیر است و مرا خسته می‌کند.
راه‌های تقویت نیمکره چپ:
* جدول حل کنید
* کارهای هر روز را با جزئیات مشخص یادداشت کنید و برنامه ریزی داشته باشید.
* زمان مطالعه و درس خواندن , خلاصه برداری کنید.
* سعی کنید هنگام گوش دادن , مطالب را به حافظه بسپارید.
* افکار منطقی را تقویت کنید
* برای انجام کارها آن‌ها را به مراحل کوچک‌تر تقسیم کنید و مرحله به مرحله کارها را انجام دهید.
* مطالعات ریاضیات و فلسفه را جزو برنامه‌های خود قرار دهید.
* بازی شطرنج و پازل را تمرین کنید.
* مهارت‌های مدیریتی را بیاموزید
* در طبیعت برای لذت بردن بیشتر از حس شنوایی استفاده کنید.
* سخنوری و کنفرانس دادن را تمرین کنید.
یادآوری
به دلایل زیر نمی‌توان کارکرد هر نیمکره مغز را به صورت جداگانه و بدون ارتباط با یکدیگر در نظر گرفت:
1 - عدم تقارن نیمکره ها مطلق نیست بلکه یک امر درجه‌ای است.
2 - نواحی مختلفی در مغز هست که باید فعالیتشان در هم ادغام شود.
3 - هیچ دلیل دیگری در دست نیست که چرا مغز این‌گونه باید تکامل یافته باشد.
4 - فراموش نکنیم که انسان دارای یک مغز باشکوه دو قسمتی است که هر یک از آن‌ها فعالیت تخصصی خود را دارند.
سخن آخر :
علاقه روز افزون دانش روانشناسی به مطالعه کارکرد نیمکره های مغز توسط پارادایم (الگو) جدیدی بنام نوروفیزیولوژی در حال گسترش است.
دونالدهب , یکی از خلاق‌ترینروان‌شناسان معاصر است که در این زمینه تحقیقات فراوانی انجام داده .
از جمله کارهای وی :
بررسی عملکرد نرون‌ها و سیناپسها و چگونگی تأثیر آن‌ها بر یادگیری
شرطی شدن
برانگیختگی
محرومیت
ترس و هیجانات است.